ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံ သမ္မတရွေးကောက်ပွဲကို လေ့လာခြင်း
နိဒါန်း
ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံ၏ (၈) ကြိမ်မြောက် သမ္မတရွေးကောက်ပွဲကို ၂၀၂၄ ခုနှစ် မတ်လ ၁၅ ရက်နေ့မှ ၁၇ ရက်နေ့အထိ ၃ ရက်ကြာ ကျင်းပသည်။
သမ္မတရွေးကောက်ပွဲတွင် ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်သူ သမ္မတလောင်း ၄ ဦးရှိပြီး လက်ရှိသမ္မတ Mr. Putin ၊ Mr. Davankov (Liberal New People's Party) ၊Mr. Slutsky (the Liberal Democratic Party of Russia (LDPR) နှင့် Mr. Kharitonov (the Communist Party)တို့ဖြစ်ကြသည်။ ရွေးကောက်ပွဲတွင် စုစုပေါင်း မဲပေးခွင့်ရှိသူ ၁၁၃ သန်းကျော်အတွက် မဲရုံပေါင်း ၃၈၈၇၉၁ ရုံဖွင့်လှစ်ဆောင်ရွက်ခဲ့ပြီး ၇၇ ဒသမ ၄၄ ရာခိုင်နှုန်း မဲပေးခဲ့ကြောင်း တွေ့ရှိခဲ့ရသည်။ မဲဆန္ဒရှင် ၈ သန်းကျော်သည် မဲပေးစက်ဖြင့်လည်းကောင်း၊ ၅ ဒသမ ၁ သန်းကျော်သည် အွန်လိုင်းမဲပေးစနစ်ဖြင့် လည်းကောင်း မဲပေးခဲ့ကြပြီး ကြိုတင်မဲပေးသူ ၂ ဒသမ ၆ သန်းရှိသည်။ လက်ရှိသမ္မတပူတင်သည် ထောက်ခံမဲ ၇၆ သန်းကျော်ဖြင့် အနိုင်ရရှိခဲ့ပြီး မဲပေးသူစုစုပေါင်း၏ ၈၇ ဒသမ၂၉ ရာခိုင်နှုန်းရရှိခဲ့သည်။
ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်း နိုင်ငံ၏ မြို့တော်မှာ မော်စကိုမြို့ဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာ့သတ္တမမြောက် အကြီးဆုံး မြို့ဖြစ်သည်။ မော်စကိုမြို့သည် ရုရှားနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေး၊ ယဉ်ကျေးမှု၊ သိပ္ပံပညာ၊ ဘာသာရေး၊ ဘဏ္ဍာရေး၊ ပညာရေးနှင့် သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးဆိုင်ရာ ဗဟိုချက်မဖြစ်သည်။ ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်း နိုင်ငံကို Oblast (၄၆) ခု၊ Republic (၂၂) ခု၊ အုပ်ချုပ်ရေးဒေသ (၉) ခု၊ Okrugs (၄) ခု၊ Autonomous Oblast (၁) ခု၊ Federal Cities (၃) ခု စုစုပေါင်း ပိုင်းခြားသတ်မှတ်ထားသည့် ဖက်ဒရယ်ဒေသ (FederalSubjects) (၈၅) ခုဖြင့် ဖွဲ့စည်း တည်ဆောက်ထားသည်။
ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံမှ ရွေးကောက်ပွဲများ၊ရွေးကောက်ပွဲစနစ်များ
ရုရှားနိုင်ငံတွင် သမ္မတရွေးကောက်ပွဲ၊ ဖက်ဒရယ် လွှတ်တော်ရွေးကောက်ပွဲများနှင့် ဒေသန္တရရွေးကောက်ပွဲဟူ၍ရှိသည်။ ဖက်ဒရယ်လွှတ်တော်တွင် အထက်လွှတ်တော်(Federal Council)နှင့် အောက်လွှတ်တော် (State Duma)ဟူ၍ လွှတ်တော်နှစ်ရပ်ရှိကြောင်း တွေ့ရှိရသည်။ သမ္မတရွေးကောက်ပွဲများကို ၆ နှစ်လျှင် တစ်ကြိမ်၊ နှစ်ကျော့ပြန်စနစ် ( Two Round System ) ဖြင့် ရွေးကောက်တင်မြှောက်ခြင်း ဖြစ်သည်။ အထက်လွှတ်တော်ကို ၄ နှစ်လျှင်တစ်ကြိမ် ပြုလုပ်ကျင်းပသည်။ တိုက်ရိုက်ရွေးကောက် တင်မြှောက်ခြင်းမဟုတ်ဘဲ ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံရှိ ဖက်ဒရယ်ပြည်နယ် ၈၅ ခုတို့မှ ခန့်အပ်တာဝန် ပေးရွေးချယ်သည့် အစိုးရအဖွဲ့ဝင် ၁ ဦးနှင့်ဥပဒေပြုအဖွဲ့ဝင် ၁ ဦးစီ ပါဝင်သည့် ကိုယ်စားလှယ် ၁၇၀ နေရာရှိပြီး သမ္မတက အထက်လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်၏ ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းဖြစ်သည့် ၁၇ ဦးကို ခန့်အပ်ပိုင်ခွင့်ရှိကြောင်း တွေ့ရှိရသည်။ အောက်လွှတ်တော်တွင် ကိုယ်စားလှယ်နေရာ ၄၅၀ ရှိပြီး ရွေးကောက်ပွဲများကို ၅ နှစ်လျှင်တစ်ကြိမ် ကျင်းပသည်။
ကိုယ်စားလှယ်နေရာ ၂၂၅ နေရာအား (Closed List Proportional System) ဖြင့်ရွေးချယ်ပြီး အနိမ့်ဆုံးရရှိရမည့် မဲအရေအတွက် သတ်မှတ်ချက်မှာ ၅ ရာခိုင်နှုန်းဖြစ်သည်။ ကျန်ထက်ဝက်ဖြစ်သည့် ၂၂၅ နေရာအား မဲအများဆုံး ရသူအနိုင်ယူ (FPTP)စနစ်ဖြင့် ရွေးချယ်ကြောင်း သိရှိရသည်။ ဒေသန္တရ ရွေးကောက်ပွဲများကို နှစ်စဉ်ကျင်းပပြီး သမ္မတက ရွေးကောက်ပွဲများ ကျင်းပရန် ဆုံးဖြတ်သတ်မှတ်ခြင်း ဖြစ်သည်။ မြို့တော်ဝန် ရွေးကောက်တင်မြှောက်ခြင်းနှင့် မြို့တော်ကောင်စီ (သို့) မြို့တော်အုပ်ချုပ်ရေးမှူး ရွေးကောက်တင်မြှောက်ခြင်းတို့ ပါဝင်သည်။ ပုံမှန်အားဖြင့် ဒေသန္တရ ရွေးကောက်ပွဲများကို နှစ်စဉ်စက်တင်ဘာလ၏ ဒုတိယ တနင်္ဂနွေနေ့တွင် ကျင်းပလေ့ရှိကြောင်းနှင့် မဲဆွယ်စည်းရုံးရေး ကာလမှာ ၂၈ ရက်ဖြစ်ကြောင်း တွေ့ရှိရသည်။
ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံ သမ္မတရွေးကောက်ပွဲတွင် လိုက်နာရန် အခြေခံစည်းမျဉ်းများ
- ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံ၏ သမ္မတကို နိုင်ငံတကာ စံချိန်စံနှုန်းများနှင့်အညီ ပြည်သူများမှ လျှို့ဝှက်မဲပေးစနစ်ဖြင့် တိုက်ရိုက်ရွေးချယ်မဲပေး၍ ရွေးကောက်တင်မြှောက်ကြသည်။
-ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံ၏ သမ္မတရွေးကောက်ပွဲတွင် ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်း နိုင်ငံသားတစ်ဦးအနေဖြင့် ပါဝင်ခြင်းသည် လွတ်လပ်၍ မိမိဆန္ဒအလျောက်သာ ဖြစ်သည်။
- ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်း နိုင်ငံ၏ သမ္မတရွေးကောက်ပွဲ၌ မည်သူတစ်ဦးတစ်ယောက်ကိုမျှ ရွေးကောက်ပွဲတွင် ပါဝင်မဲပေးရန် သို့မဟုတ် မဲပေးခြင်း၌ ပါဝင်ခြင်းမပြုရန် ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် လွှမ်းမိုးချုပ်ကိုင်ခြင်း၊ ၎င်း၏ဆန္ဒအရ လွတ်လပ်စွာ ရွေးချယ်ပိုင်ခွင့်အား နှောင့်ယှက်ခြင်း မပြုရ။
ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံသားများအတွက် ရွေးကောက်ပွဲဆိုင်ရာ အခွင့်အရေးများ
- ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပသည့်နေ့တွင် အသက် ၁၈နှစ်ပြည့်ပြီးသော ရုရှားနိုင်ငံသားတိုင်းသည် မဲပေးခွင့်ရှိခြင်း။
- လွှတ်တော် ကိုယ်စားလှယ်လောင်းအဖြစ် အမည်တင်သွင်းခြင်းဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များတွင် ပါဝင်ဆောင်ရွက်ခွင့်ရှိခြင်း။
- ရွေးကောက်ပွဲ အကြိုကာလများတွင် မဲဆွယ်စည်းရုံးခွင့်ရှိခြင်း။
- ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံ သမ္မတရွေးကောက်ပွဲတွင် လေ့လာခွင့်ရှိခြင်း။
- ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင် အဖွဲ့ခွဲများ၏ ဆောင်ရွက်မှုများအား လေ့လာခွင့်ရှိခြင်း။
- မဲရလဒ်များတွက်ချက် ကြေညာခြင်းဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များအား လေ့လာကြည့်ရှုခွင့် ရှိခြင်း။
ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံ၏ သမ္မတရွေးကောက်ပွဲတွင် ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ခွင့်ရှိသူများ
- အသက် ၃၅ နှစ် ပြည့်မီပြီးသူ ၊
- ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံတွင် အနည်းဆုံး ၂၅ နှစ်ကြာ အခြေချနေထိုင်သူ ၊
- နိုင်ငံခြား တိုင်းပြည်တစ်ခု၏ နိုင်ငံသားဖြစ်သူ သို့မဟုတ် နိုင်ငံသားအဖြစ် ခံယူထားခြင်းမရှိသူ ၊
- နိုင်ငံခြားတိုင်းပြည်တစ်ခုတွင် နေထိုင်ခွင့်ဗီဇာ (သို့) နိုင်ငံခြားတိုင်းပြည်တစ်ခုတွင် ယာယီနေထိုင်ခွင့်ဆိုင်ရာ အခြားအထောက်အထား၊ စာရွက်စာတမ်းများ မရှိသူ၊
- ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံ သမ္မတရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပရန်ပြင်ဆင် ဆောင်ရွက်နေစဉ် ကာလအတွင်း နိုင်ငံပြင်ပတွင် ရောက်ရှိနေသူများသည်လည်း သမ္မတရွေးကောက်ပွဲတွင် ပြည်တွင်းရှိနိုင်ငံသားများနှင့် တန်းတူညီမျှသော အခွင့်အရေးများ ခံစားပိုင်ခွင့်ရှိသည်။
ရုရှားနိုင်ငံ၏ (၈) ကြိမ်မြောက် သမ္မတရွေးကောက်ပွဲကို ၂၀၂၄ ခုနှစ် မတ်လ ၁၅ ရက်နေ့မှ ၁၇ ရက်နေ့အထိ ကျင်းပခဲ့သည်။ သမ္မတသက်တမ်းမှာ ၆ နှစ်ဖြစ်ပြီး နှစ်ကျော့ပြန် စနစ်ကို ကျင့်သုံးသည်။ ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပသည့်နေ့တွင် ထောက်ခံမဲ ၅၀ရာခိုင်နှုန်းနှင့် အထက်ရရှိသည့် ကိုယ်စားလှယ်လောင်း မရှိပါက ဒုတိယအကြိမ် ယှဉ်ပြိုင်မှု (second round) ကို ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပပြီး ၃ ပတ်အကြာ(ဧပြီလ ၇ ရက်နေ့)တွင် ကျင်းပမည်ဖြစ်သည်။ အနိုင်ရရှိသူကို ၂၀၂၄ ခုနှစ် မေလ ၇ ရက်နေ့တွင် ရာထူးအာဏာ အပ်နှင်းမည်ဖြစ်သည်။ ဒီဇင်ဘာလ နှောင်းပိုင်းအထိ ရွေးကောက်ပွဲတွင် ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်မည့် ကိုယ်စားလှယ်လောင်း ၃၃ ဦး (တစ်သီးပုဂ္ဂလ ၂၄ ဦး၊ ပါတီကိုယ်စားပြု ၉ ဦး) ရှိသည့်အနက် တစ်သီးပုဂ္ဂလ ၆ ဦးနှင့် ပါတီကိုယ်စားလှယ် ၉ ဦးတို့မှာ အချက်အလက်များ တင်သွင်းပြီးဖြစ်ကြောင်း CEC မှ ကြေညာသည်။ အချက်အလက်များ တင်သွင်းပြီးသည့် ကိုယ်စားလှယ်လောင်းများ အနေဖြင့် ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၃၁ ရက် နောက်ဆုံးထား၍ လူထုထောက်ခံမှု ရရှိအောင် ကြိုးစားကြရမည်ဖြစ်
သည်။ တစ်သီးပုဂ္ဂလ ကိုယ်စားလှယ်လောင်းများ အနေဖြင့် ထောက်ခံသူ ၃၀၀၀၀၀ မှ ၃၁၅၀၀၀ အထိ ထောက်ခံမှုရရှိအောင် ကြိုးစားကြရမည်ဖြစ်ပြီး ပါတီကိုယ်စားလှယ်လောင်းများ အနေဖြင့် ထောက်ခံသူ ၁၀၀၀၀၀ မှ ၁၀၅၀၀၀ ရရှိရမည်ဖြစ်သည်။ လက်ရှိသမ္မတပူတင်သည် ဒီဇင်ဘာလ ၃၀ ရက်နေ့တွင် လူထုထောက်ခံမှု ၅၀၀၀၀၀ ကျော် ရရှိပြီးဖြစ်သည်။ ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၀ ရက်နေ့အထိ ကိုယ်စားလှယ်လောင်းများရရှိသည့် လူထုထောက်ခံမှု အပေါ်မူတည်၍ ကိုယ်စားလှယ်လောင်းအဖြစ် အတည်ပြုခြင်း၊ ပယ်ဖျက်ခြင်းကို ရုရှားဗဟိုရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်မှ ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပမည့်ရက်ကို သတ်မှတ်ပြီးနောက် ပါတီညီလာခံကို ကျင်းပခဲ့ပြီးပါတီများအနေဖြင့် မိမိပါတီ ကိုယ်စားလှယ်လောင်းကို ထောက်ခံပေးရုံမျှမက အခြားပါတီ သို့မဟုတ် တစ်သီးပုဂ္ဂလများကိုလည်း ထောက်ခံမှုပြုနိုင်သည်။
ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ ပြင်ဆင်ခြင်း
ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံ ဥပဒေ ပုဒ်မ ၈၁၊ အပိုဒ် ၃ အရ လူတစ်ဦးသည် ဆက်တိုက်ဖြစ်သော သမ္မတသက်တမ်း ၂ ကြိမ်ထက်ပို၍ ရွေးကောက်ခံပိုင်ခွင့်မရှိဟု ပြဋ္ဌာန်းထားသည်။
ရုရှားနိုင်ငံ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေပြင်ဆင်ခြင်းအတွက် ဆန္ဒမဲပေးမှုကို ရုရှားနိုင်ငံတစ်ဝန်းတွင် ၁-၇-၂၀၂၀ ရက်နေ့ကကျင်းပခဲ့သည်။ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ ပြင်ဆင်ချက်ကို ထောက်ခံသူ အရေအတွက် ၇၇ ဒသမ ၉၂ ရာခိုင်နှုန်း၊ ကန့်ကွက်သူအရေအတွက် ၂၁ ဒသမ၂၇ ရာခိုင်နှုန်းရှိကြောင်း သိရပြီး မဲပေးခွင့်ရှိသူ အရေအတွက်၏ ၆၇ ဒသမ ၉၇ ရာခိုင်နှုန်းက ဆန္ဒမဲပေးခဲ့ကြောင်း ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ ပြင်ဆင်ချက်တွင် အောက်ပါအချက်များ အဓိကပါဝင်ပါသည်-
( က ) ရုရှားဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံ ဥပဒေသည် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ဥပဒေထက် အရေးပါခြင်း၊
( ခ ) အောက်လွှတ်တော်အနေဖြင့် ဝန်ကြီးချုပ် အမည်စာရင်း တင်သွင်းမှုကို အတည်ပြုခြင်း၊ ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ်နှင့် ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးများ ခန့်အပ်ခြင်းကို အတည်ပြုခြင်း၊ သမ္မတအနေဖြင့် အဆိုပါပုဂ္ဂိုလ်များ ခန့်အပ်မှုကို ငြင်းပိုင်ခွင့်မရှိသော်လည်း လိုအပ်ပါက ရာထူးမှ ဖယ်ရှားနိုင်ခြင်း၊
( ဂ ) သမ္မတလောင်းတစ်ဦးသည် ရုရှားနိုင်ငံတွင် အနည်းဆုံး (၂၅) နှစ် တစ်ဆက်တည်း နေထိုင်ရန် လိုအပ်ခြင်း၊
( ဃ) သမ္မတ၊ ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးများ၊ တရားသူကြီးများ၊ ဒေသဆိုင်ရာ အကြီးအကဲများအနေဖြင့် နိုင်ငံခြားသား သို့မဟုတ် အခြားနိုင်ငံတွင် နေထိုင်ခွင့်ရရှိထားသူ မဖြစ်ရခြင်း၊
(င ) အထက်လွှတ်တော်က ပြည်ထောင်စု တရားသူကြီးများအား တာဝန်မှရုပ်သိမ်းပေးရန် သမ္မတထံ အဆိုပြုနိုင်ခြင်း၊ သမ္မတ၏အဆိုပြုချက်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေခုံရုံးနှင့် တရားလွှတ်တော်ချုပ် တရားသူကြီးများကို တာဝန်မှ ရုပ်သိမ်းနိုင်ခြင်း၊
( စ ) နိုင်ငံတော်သမ္မတအနေဖြင့် တရားဥပဒေစိုးမိုးရေး အေဂျင်စီ အကြီးအကဲများ ခန့်အပ်ခြင်းကို အထက်လွှတ်တော်နှင့် ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်နိုင်ခြင်း၊
(ဆ) နိုင်ငံတော်ကောင်စီ၏ အခန်းကဏ္ဍနှင့် အနေအထားဖွင့်ဆိုခြင်း၊ (လက်ရှိဖွဲ့စည်းပုံအရ အဆိုပါကောင်စီမှာ အကြံပေး သဘောအဖွဲ့သာရှိပြီး လက်ရှိဖွဲ့စည်း
ပုံအရ တာဝန်တိတိကျကျ သတ်မှတ်မထားပါ။)
( ဇ ) နိုင်ငံတော်သမ္မတက မေတ္တာရပ်ခံလာပါက ပြည်ထောင်စု လွှတ်တော်က ပြဋ္ဌာန်းသည့် ဥပဒေများအား ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာခုံရုံးက ပြန်လည်စိစစ်ရန် ခွင့်ပြုခြင်း၊
(ဈ ) သမ္မတ၏အများဆုံး တာဝန်ထမ်းဆောင်နိုင်မှု သက်တမ်းအကြိမ် အရေအတွက် သတ်မှတ်ချက်ကို ပယ်ဖျက်ခြင်း။
ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံ ဗဟိုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ဖွဲ့စည်းထားရှိမှု
ရုရှားနိုင်ငံ ဗဟိုရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်သည် ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံ၏ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေပုဒ်မ ၈၁ အရ သမ္မတရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပခြင်း၊ ဖက်ဒရယ်ရွေးကောက်ပွဲများ ကျင်းပခြင်းနှင့် ရွေးကောက်ပွဲများကို ကြီးကြပ်ခြင်း စသည်တို့ကိုလုပ်ဆောင်နိုင်သည့် အခွင့်အာဏာရှိသော အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုဖြစ်ပြီး ၁၉၉၃ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလတွင် စတင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ဗဟိုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်၏ သက်တမ်းမှာ ၅ နှစ်ဖြစ်ပြီး သမ္မတမှ ရွေးချယ်ခန့်အပ်ထားသူ ၅ ဦး၊ အထက်လွှတ်တော် ( Federal Council )မှ ရွေးချယ်ခန့်အပ်ထားသူ ၅ ဦးနှင့် အောက်လွှတ်တော်( StateDuma) မှ ရွေးချယ် ခန့်အပ်ထားသူ ၅ ဦး စုစုပေါင်းအဖွဲ့ဝင် ၁၅ ဦး ပါရှိသည်။ ဥက္ကဋ္ဌ၊ ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌနှင့် အတွင်းရေးမှူးတို့ကို ဗဟိုရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်၏ ပထမအကြိမ် အစည်းအဝေး၌ လျှို့ဝှက်မဲပေးစနစ်ဖြင့် မဲပေးရွေးချယ်ကြောင်း သိရှိရသည်။
လက်ရှိဗဟိုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်သည် နှစ်ပေါင်း ၂၀ အတွင်း သတ္တမအကြိမ်မြောက် ဖွဲ့စည်းသည့် ကော်မရှင်ဖြစ်သည်။ ဗဟိုရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင် ဥက္ကဋ္ဌမှာ မစ္စအီလာပန်ဖီလိုဗာ (Ms. Ella Pamfilova)) ဖြစ်ပြီး ဗဟိုရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်အဖွဲ့ဝင် ၁၅ ဦးအနက် ၆ ဦးမှာ ယခင်ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်တွင် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့ကြသူများဖြစ်ကြသည်။ အဖွဲ့ဝင်များမှာ ချမ်းသာကြွယ်ဝ၍ အတွေ့အကြုံရှိသူများ ဖြစ်သည့်အပြင် ရွေးကောက်ပွဲလုပ်ငန်းများတွင် ကြိမ်ဖန်များစွာ ပါဝင်ဆောင်ရွက်ခဲ့ကြသူများလည်း ဖြစ်ကြောင်း သိရှိရသည်။
လက်ရှိရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်၏ ဖွဲ့စည်းပုံတွင် လွှတ်တော်အတွင်းရှိ နိုင်ငံရေးပါတီများသာမက လွှတ်တော်ပြင်ပရှိ နိုင်ငံရေးပါတီများ၏ ပါတီဝင်များပါ ထည့်သွင်း ဖွဲ့စည်းထားရှိကြောင်း တွေ့ရှိရသည့်အတွက် နိုင်ငံရေးအရ ဘက်ပေါင်းစုံမှ ပါဝင်လျက်ရှိကြောင်း တွေ့ရှိရသည်။
ရွေးကောက်ပွဲတွင်မဲပေးခြင်း
ရုရှားနိုင်ငံ၏ သမ္မတရွေးကောက်ပွဲတွင် မဲရုံများ၌ မဲပေးကြရာတွင် မဲပုံးအတွင်း မဲလက်မှတ်အသုံးပြု တိုက်ရိုက်ဆန္ဒမဲပေးခြင်း၊ အီလက်ထရွန်နစ် မဲပေးစက်အသုံးပြု ဆန္ဒမဲပေးခြင်းနှင့် Online စနစ် အသုံးပြုဆန္ဒမဲပေးခြင်းစသည့် နည်းလမ်း ၃ ခုတို့ဖြင့် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိကြောင်း တွေ့ရှိရသည်။ မဲလက်မှတ်သုံး တိုက်ရိုက်မဲပေးမှုစနစ်ဖြင့် မဲပေးသူများမှာ အသက်အရွယ်ကြီးရင့်သူများဖြစ်ကြပြီး အသက်ငယ်ရွယ်သူများမှာ အီလက်ထရွန်နစ် မဲပေးစက်ကို အသုံးပြု၍ မဲပေးကြသည်။ Online စနစ်ဖြင့် အသုံးပြုမဲပေးသူ ဦးရေမှာ အများဆုံးဖြစ်ကြောင်း တွေ့ရှိရသည်။ ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပသည့်အချိန်ကာလကို ၃ ရက်သတ်မှတ်ထားသဖြင့် မဲရုံများတွင် လာရောက်မဲပေးသူများ အနေဖြင့် တန်းစီစောင့်ဆိုင်းစရာမလိုဘဲ မဲပေးနိုင်ကြကြောင်းလည်း တွေ့ရှိရသည်။
မဲစာရင်းတွင် မဲဆန္ဒရှင်အမည် ရှာဖွေခြင်းမှစတင်၍ မဲပေးသည်အထိ လုပ်ငန်းစဉ်များ၊ မဲပေးစက်/ မဲစာရွက်ဖြင့် မဲပေးနေမှုများမှာ သက်သောင့်သက်သာဖြင့် စည်းကမ်းတကျ ရှိသည်။ မဲရုံများတွင် မဲရုံမှူး၊ မဲရုံအဖွဲ့ဝင်များနှင့် စောင့်ကြည့်လေ့လာသူများ ဖြစ်သည့် နိုင်ငံရေးပါတီများမှ ကိုယ်စားလှယ်များကို တွေ့ရှိရသည်။ မဲရုံလုံခြုံရေး ဝန်ထမ်း၊ ရဲလုံခြုံရေးဝန်ထမ်းများ လုံလောက်စွာထားရှိပြီး မဲရုံများကိုလုံခြုံရေး ကင်မရာ (CCTV) Network အသင့်တပ်ဆင်ထားသည့် အစိုးရ စာသင်ကျောင်းများ၊ ဒေသန္တရရုံးများတွင် ဖွင့်လှစ်ဆောင်ရွက်ထားရှိကြောင်း တွေ့ရှိရသည်။
မဲရုံသို့လာရောက်မဲပေးသည့်အခါ နိုင်ငံသားလက်မှတ် (Passport) ပြသရပြီး ယင်းလက်မှတ်ကို နည်းပညာ အသုံးပြု၍ မဲစာရင်းပါ/မပါ၊ မဲပေးပြီး/မပြီးစစ်ဆေးနိုင်သည်။ ထို့နောက် မဲပေးစက် သို့မဟုတ် မဲလက်မှတ်ဖြင့် မဲပေးနိုင်ကြောင်း ရှင်းပြပြီး မဲဆန္ဒရှင်က ရွေးချယ်သည့်အတိုင်း မဲပေးနိုင်ရန် စီစဉ်ထားသည်။ မဲရုံများ၌ မဲပေးရာတွင် မဲဆန္ဒရှင်များသည် ၎င်းတို့၏ ကလေးငယ်များကိုပါ ခေါ်ဆောင်လာပြီး လျှို့ဝှက်ဆန္ဒပြုပြီးနောက် အဆိုပါ ကလေးငယ်များကို မဲစာရွက်များအား မဲပုံးထဲသို့ ထည့်သွင်းစေခြင်းဖြင့် လူငယ်များ ရွေးကောက်ပွဲနှင့် စပ်လျဉ်း၍ အတွေ့အကြုံ ရရှိစေရန်နှင့် ယဉ်ပါးစေရန် ဆောင်ရွက်ကြကြောင်း တွေ့ရှိခဲ့ရသည်။ ရုရှားနိုင်ငံ ဗဟိုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင် အနေဖြင့် မဲပေးရာတွင် လွယ်ကူခြင်း (Easy)၊ လွတ်လပ်ခြင်း ((Freedom)နှင့် သက်သောင့်သက်သာရှိခြင်း (Comfort) တို့ကို အလေးထား စီစဉ်ဆောင်ရွက်ထားရှိကြောင်း သိရှိရသည်။
မော်စကိုမြို့ပေါ်ရှိ မဲရုံများကို CCTV Cameraများနှင့် တိုက်ရိုက်ချိတ်ဆက်၍ မဲရုံများ၏ လှုပ်ရှားမှုမြင်ကွင်းများကို အဖွဲ့စနစ်ဖြင့် တိုက်ရိုက်စောင့်ကြပ် ကြည့်ရှုထိန်းကျောင်း ဆောင်ရွက်သည်။ မဲရုံများအတွင်းဖြစ်ပေါ်လျက်ရှိသည့် မသင်္ကာဖွယ် လှုပ်ရှားမှုများနှင့်ထူးခြားဖြစ်စဉ်များအား အချိန်နှင့်တစ်ပြေးညီ တိုက်ရိုက်သိရှိ မှတ်တမ်းတင် ဖြေရှင်းဆောင်ရွက်နိုင်ကြောင်းလည်း တွေ့ရှိရသည်။ ထူးခြားဖြစ်စဉ် အနေဖြင့် မတ်လ ၁၅ ရက်နေ့တွင် ဒေသန္တရမဲရုံတစ်ခုတွင် အမျိုးသမီးတစ်ဦးမှ မဲပုံးအတွင်း အရောင်ပါသော အရည်များလောင်းထည့်မှုကို တွေ့ရှိ၍ ချက်ချင်း အရေးယူ ဆောင်ရွက်နိုင်သည်။ မဲရုံများတွင် ဖြစ်ပေါ်လျက်ရှိသော အခက်အခဲများကိုလည်း သက်ဆိုင်ရာတာဝန်ရှိသူများက အချိန်နှင့်တစ်ပြေးညီ ညှိနှိုင်းဖြေရှင်း ပေးလျက်ရှိသည်။ လေ့လာစောင့်ကြည့်ရေး အဖွဲ့များမှာ စေတနာ့ဝန်ထမ်း ကျောင်းသားလူငယ် အများစုကို သင်တန်းပို့ချ၍ ပါဝင်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။ ရွေးကောက်ပွဲ လုပ်ငန်းစဉ်များအပေါ် ကျောင်းသားလူငယ်ထု၏ စိတ်ပါဝင်စားမှု ပိုမိုရရှိကာ လူငယ်များအတွင်း ရွေးကောက်ပွဲယဉ်ကျေးမှု မြင့်မားတိုးတက် လာစေသည်။
ရုရှားနိုင်ငံဗဟိုရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်အနေဖြင့် အိုင်တီနည်းပညာပိုင်းအား ပိုမိုအားကောင်းစွာ အသုံးပြုထားသည်။ ရွေးကောက်ပွဲမတိုင်မီ လေးလအလို၌ အွန်လိုင်းမှတစ်ဆင့် မဲပေးမည့်သူများ၏ စာရင်းများကို ကြိုတင်ကောက်ခံစာရင်း သွင်းစေခဲ့ပြီး ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပမည့်နေ့များတွင် အွန်လိုင်းမှမဲပေး ဆောင်ရွက်စေခြင်းဖြင့် မဲရုံများတွင် မဲပေးမည့်သူများ တန်းစီစောင့်ဆိုင်းခြင်းကို လျော့ပါးစေခဲ့သည်။ ထို့ပြင် အွန်လိုင်းမဲပေးသူများအတွက် မဲလက်မှတ်များ ရိုက်နှိပ်မှု လျှော့ချနိုင်ခဲ့သည်။ မဲရုံမှူးနှင့် မဲရုံအဖွဲ့ဝင်များမှာ ယခင်အတွေ့အကြုံရှိသူများကို ပြန်လည် တာဝန်ပေးအပ်ထားခြင်း ဖြစ်ပြီး ထိုသူများမှာ နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းများ၊ လူမှုရေးအဖွဲ့အစည်းများမှ စိတ်ပါဝင်စား သူများကို သင်တန်းများပို့ချ၍ တာဝန်ပေးအပ်ထားပြီး မဲရုံများတွင် တာဝန်ထမ်းဆောင်သည့် အချိန်ကို ONDUTY အဖြစ် သတ်မှတ်ပေးထားသည်။
နိဂုံး
ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံ၏ ၂၀၂၄ ခုနှစ် သမ္မတရွေးကောက်ပွဲ အောင်မြင်စွာ ဆောင်ရွက်နိုင်ခဲ့ခြင်းသည် ဗဟိုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင် ဥက္ကဋ္ဌနှင့် အဖွဲ့ဝင်များ၏ အတွေ့အကြုံရင့်ကျက်စွာ ဆောင်ရွက်နိုင်စွမ်းတို့အပေါ် ကြိုတင်ပြင်ဆင်မှု အားကောင်းခြင်း၊ အစိုးရနှင့် ဌာနဆိုင်ရာအဖွဲ့အစည်းများ၊ ဒေသန္တရအုပ်ချုပ်ရေး အဖွဲ့အစည်းများမှ ကဏ္ဍအလိုက် ဝိုင်းဝန်းကူညီပံ့ပိုးနိုင်မှုနှင့် နယ်မြေအလိုက် အေးချမ်းတည်ငြိမ်မှုရှိခြင်း၊ မဲဆန္ဒရှင်ပြည်သူလူထု အနေဖြင့် ရွေးကောက်ပွဲ အတွေ့အကြုံနှင့် ပညာရည်အဆင့်အတန်း မြင့်မားခြင်းတို့ကြောင့် ရွေးကောက်ပွဲသည် စနစ်တကျ သပ်သပ်ရပ်ရပ်ဖြင့် အောင်မြင်စွာ ဆောင်ရွက်နိုင်ခဲ့ကြောင်းသုံးသပ်ရရှိသည်။
ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံ ဗဟိုရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်၏ ကောင်းမွန်ပြည့်စုံသည့် ကြိုတင်ပြင်ဆင်မှုများဖြင့် ကျင်းပပြုလုပ်ခဲ့သော ၂၀၂၄ ခုနှစ် သမ္မတရွေးကောက်ပွဲသည် နိုင်ငံပေါင်း ၁၂၉ နိုင်ငံမှ နိုင်ငံတကာလေ့လာသူများနှင့် ရွေးကောက်ပွဲဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်သူ ၁၁၁၅ ဦးတို့ လာရောက်လေ့လာခဲ့ကြပြီး နိုင်ငံအသီးသီး၏ ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်များမှ ကိုယ်စားလှယ်များနှင့်ကျွမ်းကျင်သူများက ကောင်းမွန်သည့် သဘောထား မှတ်ချက်များပေးခဲ့သည့်အတွက် ရွေးကောက်ပွဲပုံရိပ်မြင့်မားပြီး ခိုင်မာမှုကိုရရှိခဲ့သည်။
ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံ သမ္မတရွေးကောက်ပွဲတွင် ရုရှားပြည်သူများ အနေဖြင့် “တို့ပြည်သူလူထုအားဖြင့် ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်း နိုင်ငံတော်အတွက် မဲပေးကြပါစို့” ဆောင်ပုဒ်နှင့်အညီ လူပုဂ္ဂိုလ်အကျိုး၊ ပါတီအကျိုးထက် နိုင်ငံတော်အကျိုးအတွက် အရည်အချင်းရှိသည့် ခေါင်းဆောင်အား တညီတညွတ်တည်း မဲပေးရွေးချယ် ခဲ့ကြကြောင်း တင်ပြလိုက်ရပါသည်။ ။
မောင်ရွှေရိုး