ဆန်းသစ်တီထွင်မှုနှင့် ယှဉ်ပြိုင်နိုင်စွမ်း မြင့်မားလာစေရေး
အယ်ဒီတာ့အာဘော်
(၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီ ၇ ရက်)
မြန်မာနိုင်ငံသည် ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့ (World Trade Organization-WTO)နှင့် ကမ္ဘာ့မူပိုင်ခွင့်အဖွဲ့(World Intellectual Property Organization-WIPO) တို့၏ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံအဖြစ် ရပ်တည်လာပြီးနောက်ပိုင်းတွင် နိုင်ငံတကာ အဆင့်မီသည့် မူပိုင်ခွင့်စနစ်သစ်တစ်ရပ် တည်ထောင်ရန် လိုအပ်လာသည်။ ထိုလိုအပ်ချက်ကို ဖြည့်ဆည်းနိုင်ရန်အတွက် ၂၀၁၉ ခုနှစ်တွင် မူပိုင်ခွင့်ဥပဒေ (၄)ရပ်ဖြစ်သည့် ကုန်အမှတ်တံဆိပ် မူပိုင်ခွင့်ဥပဒေ၊ စက်မှုဒီဇိုင်းမူပိုင်ခွင့်ဥပဒေ၊ တီထွင်မှု မူပိုင်ခွင့်ဥပဒေနှင့် စာပေနှင့်အနုပညာ မူပိုင်ခွင့်ဥပဒေတို့ကို အတည်ပြုပြဋ္ဌာန်းခဲ့သည်။
ပြဋ္ဌာန်းခဲ့သည့်မူပိုင်ခွင့်ဥပဒေ(၄)ရပ်အနက် ကုန်အမှတ်တံဆိပ် မူပိုင်ခွင့်ဥပဒေကို ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဧပြီလ ၁ ရက်နေ့တွင် အာဏာတည်ခဲ့ပြီး အမှတ်တံဆိပ် မှတ်ပုံတင်ခြင်းများ တရားဝင် လက်ခံဆောင်ရွက်ခြင်းကို ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဧပြီလ ၂၆ ရက်နေ့မှစတင်၍ ဆောင်ရွက်ပေးလျက်ရှိသည်။ စက်မှုဒီဇိုင်းမူပိုင်ခွင့် ဥပဒေနှင့်စာပေနှင့် အနုပညာမူပိုင်ခွင့် ဥပဒေတို့ကို ၂၀၂၃ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၃၁ ရက်နေ့တွင် အာဏာတည်ခဲ့ပြီး မူပိုင်ခွင့်လျှောက်ထားချက်များ လက်ခံနိုင်ရေးအတွက် ပြင်ဆင်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။ ထို့ကြောင့် မူပိုင်ခွင့်သမိုင်းတွင် ၂၀၂၃ ခုနှစ်သည် မြန်မာနိုင်ငံအနေဖြင့် နိုင်ငံတကာ အဆင့်မီ မူပိုင်ခွင့် စနစ်သစ်တစ်ရပ် စတင်ဖော်ဆောင်နိုင်သော နှစ်တစ်နှစ်ဖြစ်ခဲ့သည်။
ယခုကဲ့သို့မူပိုင်ခွင့် အကာအကွယ်ပေးသည့်စနစ် ကျင့်သုံးဆောင်ရွက်နိုင်ခြင်း အားဖြင့် ဆန်းသစ် တီထွင်မှုနှင့် ယှဉ်ပြိုင်နိုင်စွမ်းမြင့်မားသည့် အစိုးရနှင့်ပုဂ္ဂလိက ကဏ္ဍများဖြစ်ထွန်း လာစေရန် အထောက်အကူ ဖြစ်လာပြီဖြစ်၍ တီထွင်ဆန်းသစ်မှုများကို ကဏ္ဍအလိုက် ကြိုးပမ်း ဆောင်ရွက်နိုင်ကြပြီဖြစ်သည်။ နိုင်ငံ့ စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာစေရန် အထောက်အပံ့ကောင်း တစ်ခုဖြစ်သည့်အတွက် မူပိုင်ခွင့်ကဏ္ဍဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်အောင် ဝိုင်းဝန်းကြိုးပမ်း ဆောင်ရွက်ကြရမည်ဖြစ်သည်။ မူပိုင်ခွင့်ဥပဒေများ ကျင့်သုံးဆောင်ရွက်နိုင်ခြင်းအားဖြင့် နိုင်ငံ့စီးပွားရေးကို အထောက်အကူပြုစေခြင်း၊ လုပ်ငန်းရှင်များအတွက် မူပိုင်ခွင့် အကာအကွယ်ပေးသည့်စနစ် ခိုင်မာလာစေခြင်း၊ နိုင်ငံခြား ရင်းနှီး မြှုပ်နှံမှုများ၊ လူသားအရင်းအမြစ်များ ပိုမိုဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာခြင်း၊ အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်းသစ်များ ပေါ်ပေါက်လာနိုင်ခြင်း၊ အဆင့်မြင့် နည်းပညာများကို လွှဲပြောင်းရယူနိုင်ခြင်းဖြင့် ကုန်ထုတ်လုပ်မှုအဆင့် မြင့်မားတိုးတက် ခိုင်မာလာစေခြင်း စသည့် အကျိုးကျေးဇူးများကို ရရှိပိုင်ဆိုင်လာမည်ဖြစ်သည်။
အဓိကအကျဆုံးသော မူပိုင်ခွင့်အဖွဲ့အစည်းကြီး ဖြစ်သည့်(WIPO) အဖွဲ့ကြီးကို ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံ ဂျီနီဗာမြို့တွင် ဌာနချုပ်ဖွဲ့စည်းထားပြီး ကမ္ဘာတစ်ဝန်းလုံးရှိ “ဉာဏပစ္စည်း” ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရေးကို နိုင်ငံအချင်းချင်း ကာကွယ် စောင့်ရှောက်ခြင်းဖြင့် မြှင့်တင်ရန်ဆိုသည့် ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားရာယနေ့အထိ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံပေါင်း ၁၉၃ နိုင်ငံရှိသည်။မြန်မာနိုင်ငံ အနေဖြင့် (WIPO) အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတွင် ပါဝင်ပြီး တီထွင်ဆန်းသစ်မှုနှင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုများကို ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။ မြန်မာနိုင်ငံအနေဖြင့် အာဆီယံနိုင်ငံများတွင် အကောင်အထည် ဖော်နေသည့် အာဆီယံ IPR Action Plan များကိုလည်း လိုက်ပါ အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိပေရာ ဒေသဆိုင်ရာမူပိုင်ခွင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး လုပ်ငန်းများ ဦးဆောင်နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံအဖြစ် ရပ်တည်လာနိုင်စေရန် အထူးကြိုးပမ်း ဆောင်ရွက်ကြရမည်ဖြစ်သည်။
မြန်မာနိုင်ငံအနေဖြင့် မူပိုင်ခွင့်ဆိုင်ရာတို့နှင့် အကျိုးကျေးဇူးများကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် သိရှိနားလည်နိုင်ခြင်း မရှိသေးသဖြင့် အများပြည်သူ လိုက်နာကျင့်သုံးနိုင်ရန်၊ ဥပဒေပြဋ္ဌာန်းချက်များနှင့်အညီ တွန်းအားပေး ဆောင်ရွက်နိုင်ရန်အတွက် မူပိုင်ခွင့်ဆိုင်ရာ အသိပညာပေးလုပ်ငန်းများကို တွန်းအားပေး ဆောင်ရွက်ကြရမည်ဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် အာဆီယံနိုင်ငံများ၊ ဒေသတွင်းနိုင်ငံများနှင့် ယှဉ်ပြိုင်ဆောင်ရွက်နိုင်ရန်အတွက် ဒေသဆိုင်ရာ မူပိုင်ခွင့်ဖွံ့ဖြိုးရေးလုပ်ငန်းများ၌ ဦးဆောင်နိုင်ငံ ဖြစ်လာအောင် ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်ပြီး နိုင်ငံတကာအဆင့်မီသည့် မူပိုင်ခွင့်အာမခံချက်ရှိသော နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံဖြစ်လာအောင် ဆောင်ရွက်ကြရမည်ဖြစ် သည်။ အနှစ်ချုပ်ဆိုရသော် ဆန်းသစ်တီထွင်မှုနှင့် ယှဉ်ပြိုင်နိုင်စွမ်းမြင့်မား လာစေရေးအတွက် မူပိုင်ခွင့်ကဏ္ဍ များဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်လာရေးကို ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်ကြရန် ဖြစ်ပါကြောင်း ရေးသား လိုက်ရပေသည်။ ။